หมู่บ้านวัฒนธรรมบ้านไทดำ บ้านนาป่าหนาด
อำเภอเชียงคาน
จากคำบอกเล่าของพ่อแม่
ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านนาป่าหนาด ทำให้ทราบว่า เมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 2460
ชาวบ้านได้พากันอพยพมาตั้งบ้านเรือน อยู่ ณ ที่แห่งนี้ ซึ่งเมื่อก่อนบริเวณนี้เป็นป่าไม้ที่มีความอุดมสมบูรณ์
แรกๆนั้นเรียกชื่อว่า บ้านนาป่าติ้ว และต่อมาจึงได้เปลี่ยนเป็นชื่อ บ้านนาป่าหนาด
เพราะบริเวณนี้มีต้นหนาดขึ้นมากมายนั่นเอง
นอกจากนี้แล้วยังมีไม้อีกมากมายหลายชนิด
เช่นไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้เต็งรัง ไม้เปือย และยังมีสัตว์ป่านานาชนิดชุกชุม
มีแหล่งน้ำธรรมชาติอีก 2 แห่ง คือ ลำน้ำฮวย
และลำน้ำห้วยป่าติ้ว ซึ่งเป็นลำน้ำที่อุดมสมบูรณ์ มีสัตว์น้ำมากมาย
ที่ใช้เป็นอาหารให้กับชาวบ้านได้เป็นอย่างดี ชาวบ้านในแถบนี้จะนิยมปลูกข้าวไร่กัน
จึงไม่ค่อยมีนาข้าวให้เห็นมากนัก แต่เมื่อชาวไทดำ ได้อพยพเข้มาอาศัยในบริเวณนี้
ก็ได้พากันทำนาปลูกข้าว ชาวบ้านดั้งเดิมในแถบนนี้ จึงได้ปลูกข้าวในนา
เหมือนชาวไทดำ สืบเรื่อยมา จนปัจจุบัน
หมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำ
มีการจัดตั้งเป็นกลุ่มวัฒนธรรมไทดำ ซึ่งแรกเริ่มเดิมที่มีสมาชิก 50
คน และตั้งเป็นกองทุนรวบรวมเงิน 100 บาท
ต่อคนต่อปี เพื่อแก้ปัญหาความยากจน และสร้างความสามัคคี
โครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านวัฒนธรรมไท-ดำ
(มหาวิทยาลัยมหาสารคาม)
บ้านนาป่าหนาด
ก่อตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2539 โดย ผอ.เพชรตะบอง
ผู้อำนวยการศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน อำเภอเชียงคาน ร่วมกับชาวบ้านนาป่าหนาด
ในการเริ่มก่อสร้าง เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และเผยแพร่ข้อมูลด้านวัฒนธรรม วิถีชีวิต
รวมทั้งข้อมูลด้านประวัติความเป็นมาของชาวไทดำบ้านนาป่าหนาด
โดยหมู่บ้านวัฒนธรรมไทดำบ้านนาป่าหนาด
เป็นหมู่บ้านสาธิตความเป็นชนชาติไทดำทั้งหมด เช่นกิจกรรม การดำเนินชีวิต วิถีชีวิต
ซึ่งจะทำให้แขกผู้เข้ามาเยี่ยมเยือน ได้ชมได้เห็นภาพที่เป็นวิถีชีวิตจริง
การสร้างบ้านเรือนของหมู่บ้านนาป่าหนาด
จะตั้งเรียงรายไปตามถนนภายในหมู่บ้าน (ถนนสายหลักคือ บ้านนาบอน-บ้านสงเปือย)
ผ่านกลางหมู่บ้านและจะตัดเป็นซอยในแนวเดียวกัน จำนวน 10
ซอย ในปัจจุบันบ้านนาป่าหนาด แบ่งการปกครองออกเป็น 2 หมู่บ้าน คือ หมู่ 12 (คุ้มเหนือ) และหมู่ 4 (คุ้มใต้)
มีอาณาเขตติดกับ หมู่บ้านต่างๆ ดังนี้
ทิศเหนือ จรด บ้านวังอาบช้าง
ทิศใต้ จรด บ้านหินตั้ง
ทิศตะวันออก จรด บ้านตาดซ้อ
ทิศตะวันตก จรด บ้านนาเบน
กลุ่มภูมิปัญญาชนเผ่าไทดำ
ผ้าทอมือบ้านนาป่าหนาด
นอกเหนือจากการนำเสนอ
ด้านขนบธรรมเนียม ประเพณีวัฒนธรรมอันโดดเด่นแล้ว ชนเผ่าไทดำบ้านนาป่าหนาด
ยังมีการทดำผ้าฝ้ายทอมือ อันขึ้นชื่อที่เป็นมรดกจากภูมิปัญญา
ที่มีฝีมือการทอที่เป็นเลิศ
ด้วยลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์และเป็นที่นิยมของลูกค้ามาอย่างยาวนาน
คุณแม่สำลาน
กรมทอง ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มแม่บ้านเกษตรกร บ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว
อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ย้อนอดีตให้ฟังว่า ระหว่างการนำผลิตภัณฑ์ผ้าฝ้ายทอมือ
ไปจัดแสดงในงานอุตสาหกรรมรักษ์สิ่งแวดล้อมและพลังงานนานาชาติ (EPIF
2016) ที่ไบเทคบางนา ระหว่างวันที่ 8-11 มิถุนายน
2559 ที่ผ่านมา
ผ้าฝ้ายทอมือ
ของกลุ่มทอผ้าไทดำ นั้น เป็นมรดกทางวัฒนธรรมทางภูมิปัญญา ที่ได้รับการถ่ายทอดจากบรรพบุรุษหลายชั่วอายุคน
ในทุกวันนี้ คนในชุมชนส่วนใหญ่ มีรายได้หลักจากการทอฝ้ายขาย
ซึ่งจะมีความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตน ซึ่งในอดีตจะทำกันพอใช้ในครอบครัวเท่านั้น
จนกระทั่ง วันที่ 13 มีนาคม 2543 ได้เริ่มก่อตั้ง และรวมกลุ่มกันขึ้นภายใต้ชื่อกลุ่ม “กลุ่มทอผ้าไทดำบ้านนาป่าหนาด”
ในระยะต่อจากการรวมกลุ่มกันทำ
ผ้าทอมือก็เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่าหน่วยงานจากทางราชการก็เข้ามาช่วยดูแล
ผลักดันให้เป็นสินค้าประจำอำเอและจังหวัด เช่น กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
ช่วยเหลือด้านการออกแบบกรมพัฒนาชุมชน ก็ดูแลช่วยเหลือด้านการตลาด นอกจากนั้นแล้วมหาวิทยาลัยราชภัฎเลย
ก็เข้ามาช่วยเรื่องงานวิจัยด้านคงความเป็นเอกลักษณ์ของผลิตภัณฑ์
จุดเด่นสำหรับผลิตภัณฑ์
คือเป็นฝ้าย 100% ซึ่งเป็นการผลิตจากการทอมือแบบดั้งเดิมที่มีความละเอียดปราณีตงดงาม
มีลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง เช่น ลายโบกเต่า ลายดอกน้ำเต่า ลายตัวนกในปัจจุบันมีสมาชิก
จำนวน 21 คน ซึ่งจะมีอายุรุ่นคุณย่า คุณยาย ทั้งหมด
หากไม่มีการอนุรักษ์ไว้ อนาคตอาจจะสูญหายลงได้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น